Gerard Monté, 25 juli 2004
Pand
bouwjaar: ca 1900
locatie: Verwersstraat 76
Het pand dat oorspronkelijk als bewaarschool met woning heeft gediend grenst aan de in de jaren zeventig van de 20e eeuw opgetrokken nieuwbouw van Brabant Water. Het pand dateert in zijn geheel uit 1900. Mogelijk resteren er onder de begane grondvloer en de rechter zijmuur, dwarsmuur en in de tuin nog oudere structuren. Het pand bezit een bijzonder fraaie bakstenen voorgevel met loggia, getoogde kozijnen met roeden in de bovenlichten, hardstenen waterlijsten en ornamenten en een jaartalsteen. Op het samengestelde dak dat door kruispannen gedekt wordt, een door de gootlijst stekende geveltop, dakkapel en een terracotta piron. Opvallend zijn de iets schuin doorlopende (gerende) perceelsgrenzen die in de voorgevel tot in elk detail zijn doorgezet.
Nieuwsbrief Stichting 's-Hertogenbosche Monumentenzorg (juli 2005)
Achter de voorgevel
Bewaarschool
door Henny Molhuysen|
Twee straten in 's-Hertogenbosch maken een 'voorname' indruk. Kennelijk zijn zij ontsnapt aan de toekomende 'verwinkeling' van de binnenstad. Het betreffen de Postelstraat en de Verwersstraat. Vandaag nemen we een kijkje achter de voorgevel van: Verwersstraat 76. De naam Verwersstraat herinnert ons aan de lakennijverheid, waar 's-Hertogenbosch in de middeleeuwen in grote delen van Europa bekend door was. Ook andere straatnamen in deze omgeving hadden te maken met deze nijverheid die vele inwoners van de stad aan een inkomen hielp zoals het Volderstraatje aan de Kemelsharenhoek. Het gebouw waar vandaag onze belangstelling naar uitgaat, heeft die roemrijke periode uit de Bossche stadsgeschiedenis niet meegemaakt. Ze is weliswaar bijna een eeuw oud, want een gevelsteen wijst op het bouwjaar 1900. De eerste bewoner van het pand was de onderwijzeres mej. Diderica van Holk, die er met haar moeder woonde. In 1907 verliet haar moeder op 78-jarige leeftijd de woning en ging in huize Voorburg in Vught wonen. Haar dochter overleed 4 jaar later, op 47-jarige leeftijd. De vraag rijst natuurlijk waar juffrouw Holk lesgegeven zou hebben. Het Bossche adresboek van die jaren geeft het antwoord: er was een bewaarschool van de afdeling 's-Hertogenbosch van de Maatschappij Tot Nut Van 't Algemeen gevestigd. Maar enkele jaren later is deze school weer uit het pand verdwenen. Het heeft zeer waarschijnlijk te maken met de nieuwbouw van scholen aan de Van der Does de Willeboissingel door 't Nut. Trouwens het pand ter linkerzijde van deze bewaarschool was eveneens een schoolgebouw: de St.-Jozefschool was er gevestigd. In 1938 kwam er een partikulier te wonen op de bovenverdieping van Verwersstraat 76: Leo Verbruggen. Op de benedenverdieping werd toen een werkplaats ingericht. Leo Verbruggen was ondermeer aktief binnen de Oeteldonksche Club, waar hij onder andere ontwerpen maakte voor de wagens tijdens de grote optocht op de maandagmiddag. De heer Verbruggen was lid van de Raad van Elf en later minister van Staat bij de Oeteldonksche Club. Hij overleed in december 1967. Het pand aan de Verwersstraat heeft daarna andere bewoners gekend, die steeds op de bovenverdieping gewoond hebben. De begane grond bleef steeds ingericht als werkplaats. Het pand ter linkerzijde van dit bijna-een-eeuw-oude gebouw is gesloopt om plaats te maken voor kantoorgebouwen van de WOB, de Waterleidingmaatschappij Oost-Brabant. Aan die sloop is het pand ontsnapt, zoals ook het rechterpand in zijn eenvoud - maar mèt een gevelsteen van tegeltjes - herinnert aan rustiger tijden van rond de eeuwwisseling. Toen het drukke verkeer niet door de Verwersstraat reed en er naast koetsen en rijwielen slechts sporadisch een automobiel passeerde. |
Brabants Dagblad donderdag 15 juni 1995
Gemeentelijk monument
Waardestelling Verwersstraat 76
BeschrijvingAlgemeen:Het meest linkse noordelijke pand, dat oorspronkelijk als een bewaarschool met woning heeft gediend, grenst aan de in de jaren zeventig van de 20e eeuw opgetrokken nieuwbouw van Brabant water. Het pand dateert in zijn geheel uit 1900. Mogelijk resteren er onder de begane grondvloer, in de gemeenschappelijke rechter zijmuur, de zwaardere dwarsmuur (brandmuur?) en in de tuin nog oudere structuren. In de tuin is tijdens recente sloopwerkzaamheden een beerput aangetroffen. Het pand omvat een tweelaags huis met zolderverdieping aan de Verwersstraat en een tweelaagse, plat gedekte, achterbebouwing waarvan een gedeelte uit één bouwlaag bestaat met een tuinkamer met lessenaarsdakje. Tegen het pand is later een tweelaagse aanbouw toegevoegd. Achter het pand bevindt zich een binnenstadstuin die toegankelijk is vanaf het binnenterrein van het aangrenzende perceel van Brabant Water en door een berging die aansluit op het Koestraatje. Het interieur en de indeling uit 1900 zijn voor het grootste deel bewaard gebleven met aan de linkerzijde een gang met een aangrenzend portaal met fraai gesneden deuromlijstingen en lambriseringen. De trap naar de verdieping is een eenvoudige bordestrap met op de verdieping een balustrade met gedraaide balusters. De binnendeuren bestaan voor een deel nog uit paneeldeuren met geprofileerde omlijstingen. Tegen de rechter zijmuur zit een rookkanaal met een marmeren schoorsteenmantel. De plafonds zijn aan het oog onttrokken door moderne systeemplafonds. De tuinkamer bezit een fraaie pui met roedenverdeling naar de aangrenzende stadstuin. Het pand bezit een bijzonder fraaie bakstenen voorgevel met loggia, getoogde kozijnen met roeden in de bovenlichten, hardstenen waterlijsten en ornamenten en een jaartal steen. Op het samengestelde dak, dat door kruispannen gedekt wordt, een door de gootlijst stekende geveltop, dakkapel en een terracotta piron. Opvallend zijn de iets schuin lopende (gerende) perceelsgrenzen die in de voorgevel tot in elk detail zijn doorgezet.WaardestellingCultuurhistorische waarden: (++)Het pand (1900) is van belang als voorbeeld van een stedelijke bewaarschool annex woning.Architectuurhistorische waarde: (+)Zorgvuldig gedetailleerde bakstenen voorgevel met loggia, Vlaamse gevel, getoogde vensters. Goeddeels authentiek interieur met lambriseringen, deuromlijstingen, rookkanaal met marmeren schoorsteenmantel.Ensemblewaarden: (+)Het pand is gesitueerd op de laatmiddeleeuwse verkaveling van de Bossche binnenstad, welke doorgaans wordt gekenmerkt door een aaneengesloten smalle en diepe parcellering, op regelmatige afstand onderbroken door smalle stegen langs de naastgelegen achtererven.Gaafheid/Herkenbaarheid: (++)Het pand qua verschijningsvorm in- en uitwendig gaaf.Zeldzaamheid: (+)Het pand heeft een relatief hoge zeldzaamheidswaarde als voorbeeld van een bewaarschool, daterend van rond de eeuwwisseling. | 1 |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Gevel
Gevelsteen: 'Anno 1900'
Rijksmonument
Verwersstraat 76
|
Geen beschrijving. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 1995 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : BewaarschoolBrabants Dagblad donderdag 15 juni 1995 (foto) |
|
| 2004 |
J. RomeijnGemeentemonumenten : Verwersstraat 76 en 78
Bossche Bladen 3 (2004) 103
|
|
Raadsbesluiten
| 2004 |
Aanwijzing rijksmonumentHet college stelt de gemeenteraad voor om de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen negatief te adviseren over de aanwijzing van de panden in de Verwersstraat 76-78 als rijksmonument. Wel is besloten om de procedure te starten om de panden aan te wijzen als gemeentelijk monument.
B&W Besluitenlijst 27 april 2004
|
|
| 2004 |
Aanwijzing gemeentemonumentHet college wijst de panden Verwersstraat 76-78 aan als gemeentemonument. De panden hebben hoge monumentale waarden. Verder wijst het college de panden Schilderstraat 3 tot en met 13 aan als gemeentemonument. Ook deze panden hebben volgens het college hoge monumentale waarden.
B&W Besluitenlijst 20 juni 2004
|
|
| 2004 |
Intrekken besluit aanwijzing gemeentemonumentOp 13 juli 2004 heeft het college de panden Verwersstraat 76/78 aangewezen als gemeentemonument. Hiertegen is door de eigenaar bezwaar gemaakt. Na een juridische toets is gebleken dat het college nog niet bevoegd was om bovengenoemd besluit te nemen. Het college moet daarom deze aanwijzing als gemeentemonument op dit moment intrekken. Het college wil de panden Verwersstraat 76/78 opnieuw aanwijzen als gemeentelijk monument.
B&W Besluitenlijst 30 november 2004
|
|
| 2005 |
GemeentemonumentHet college wijst de panden Verwersstraat 76-78 aan als gemeentelijk monument vanwege de monumentale waarden van de panden. Vorig jaar zijn de panden ook al aangewezen als gemeentemonument, maar door een procedurefout is dat toen teruggedraaid.
B&W Besluitenlijst 18 januari 2005
|
Bossche Encyclopedie |